جریان آب در داخل ساختمان به دو قسمت سرد و گرم تقسیم می‌شود تا معمار بتواند بر اساس
نوع ساختمان و نقشه‌ی از پیش تعیین شده، مسیر انشعابات لوله کشی آب سرد و گرم را مشخص کند.
اگر بخواهیم یک ساختمان را به یک انسان تشبیه کنیم، لوله کشی سرد و گرم آن در واقع رگ‌های خونی است
که جریان آب را به دست ساکنین ساختمان می‌رساند. از همین رو پروسه‌ی لوله کشی آب سرد و گرم
یک امر بسیار مهم است و بهتر است توسط متخصصان این حوزه انجام شود. اگر بخواهیم آب سرد و گرم
را خیلی ساده بررسی کنیم، باید اینگونه بگوییم که لوله کشی سرد در واقع همان جریان آب شهری است
که داخل ساختمان به گردش درمی‌آید و لوله کشی گرم ساختمان، همان جریان آب شهری است که
دمای آن توسط آبگرمکن یا پکیج ساختمان افزایش پیدا کرده است. همان‌طور که گفتیم، نحوه‌ی
لوله کشی سرد و گرم، یک امر بسیار مهم در حوزه ساختمان‌سازی به حساب می‌آید که ارتباط مستقیمی
با ارزش ساختمان دارد؛ از همین رو متخصصان این حوزه باید با در نظر گرفتن نکات و استانداردهای سازمان
آب و فاضلاب منطقه، اقدام به لوله کشی سرد و گرم کنند. در ادامه برخی از مهم‌ترین نکات و
استانداردهای لوله کشی سرد و گرم ساختمان‌ها را بررسی خواهیم کرد.
نصب شیر فلکه
یکی از عمومی‌ترین نکات لوله کشی ، نصب شیر فلکه در ابتدای انشعابات آب بهداشتی ساختمان است.
در گذشته نصب شیر فلکه یک امر ضروری محسوب نمی‌شد؛ اما از سال ۱۳۹۵ و با تغییرات در بخشنامه‌ی
منتشر شده از سوی سازمان آب و فاضلاب کشور، هر منزل مسکونی یا تجاری باید حداقل یک شیر فلکه
داشته باشد تا در صورت نیاز، افراد بتوانند از داخل ساختمان جریان آب را متوقف کنند. شیر فلکه در واقع آب
شهری را به لوله کشی سرد ساختمان متصل می‌کند و معمولا بر اساس معیارهای جدید ساختمان سازی،
شیر فلکه زیر روشویی دستشویی قرار دارد. اولین انشعاب صورت گرفته از آن هم به شیرآلات داخل سرویس بهداشتی
مربوط می‌شود. خوب است بدانید شیر فلکه‌ی منازل به یک شیر یک‌طرفه متصل است؛ از همین رو جریان آب از
این قطعه فقط به سمت لوله کشی سرد ساختمان است.
کوتاه‌ترین مسیر، بهترین استراتژی است
انشعابات مربوط لوله کشی سرد و گرم داخل ساختمان باید تا حد امکان کوتاه باشند. قطعا زمانی که جریان آب
به داخل ساختمان راه پیدا می‌کند، انشعابات مختلفی از آن برای دسترسی به تمام قسمت‌های خانه ایجاد می‌شود؛
از همین رو متخصصان این حوزه معتقدند یک لوله کشی استاندارد و صحیح دارای مسیرهای کوتاه است و نباید پیچ و خم
اضافی و غیر کارآمد داشته باشد. این نوع استراتژی در لوله کشی سرد و گرم ساختمان‌ها باعث می‌شود
که لوله‌ها مقاومت بیشتری در برابر فشار آب داشته باشند و در صورتی که دچار مشکلاتی همچون نشتی
یا شکسگی شدند، راحت‌تر و سریع‌تر بتوان آنها را تعمیر کرد.
یک لوله کشی استاندارد و صحیح دارای مسیرهای کوتاه است و نباید پیچ و خم اضافی و
غیر کارآمد داشته باشد.
از کف‌خواب کردن لوله‌ها بپرهیزید
لوله کشی سرد و گرم باید به صورتی انجام شود که لوله‌ها تا حد امکان به دیوارها، تیغه‌های ساختمان
و البته سقف نزدیک باشند. از کف‌خواب کردن لوله‌ها تا حد امکان بپرهیزید؛ زیرا لوله کشی ساختمان
پس از مدتی نیاز به سرویس دارد و دور از دسترس بودن لوله‌ها می‌تواند پروسه‌ی تعمیر آنها را سخت کند.
همچنین زمانی که لوله‌ها در نزدیکی سطح دیواره‌ها، کف و سقف ساختمان نصب شوند، در صورتی که
دچار پوسیدگی یا شکستگی شده باشند، آثار نشتی آب به سرعت قابل مشاهده خواهد بود و می‌توان
محل آسیب‌دیده را در زمان کمی پیدا کرد.
خطوط لوله را موازی در نظر بگیرید
تا حد امکان سعی کنید لوله‌های آب سرد و گرم را به موازات هم قرار دهید؛ این امر باعث می‌شود روند
حواستان به لوله فاضلاب باشد
یکی دیگر از مسائلی که در لوله کشی سرد و گرم ساختمان‌ها باید به آن توجه کنید، مسیر لوله‌ی فاضلاب است.
بر اساس آخرین استانداردهای تعیین شده توسط سازمان آب و فاضلاب کشور، فاصله‌ی بین لوله کشی آب بهداشتی
ساختمان و لوله‌ی فاضلاب باید حداقل نیم متر یا ۵۰ سانتی‌متر باشد؛ از همین رو تا حد امکان سعی کنید
مسیر لوله کشی سرد و گرم ساختمان را از مسیر لوله فاضلاب دور نگه دارید. اگر مسیر لوله‌های فاضلاب به
صورت افقی باشد، باید لوله‌ی آب بهداشتی ساختمان بالای آن قرار گیرد. در این مورد نیازی به در نظر گرفتن
فاصله نیست؛ اما نحوه‌ی چیدمان لوله حتما باید توسط بازرس بررسی شود
انشعابات لوله آب نباید از هرجایی عبور کنند
بر اساس استانداردهای تعیین شده از سوی سازمان آب و فاضلاب کشور، لوله کشی سرد و گرم ساختمان نباید
از محل‌هایی همچون دودکش، کانال کولر، اتاق ترانسفورماتور، اتاق تابلوی برق و چاه آسانسور عبور کند.
از همین رو قبل از اقدام به لوله کشی ساختمان، بهتر است نقشه‌ی انشعابات آب سرد و گرم را به شکلی طراحی کنید
که از محل‌های گفته شده عبور نکند. همچنین خط لوله‌ی آب بهداشتی ساختمان نباید از محل‌های بازشوی ساختمان
مثل در‌ها و پنجره‌ها عبور کند. انشعابات آب سرد و گرم ساختمان باید به شکلی باشد که اختلالی در باز و بسته شدن
در‌ها و پنجره‌ها ایجاد نشود.
به ارتفاع لوله‌ها از کف خانه دقت کنید
در پروسه‌ی لوله کشی سرد و گرم ساختمان، برخی اوقات نیاز است که ارتفاع لوله‌ها را از کف ساختمان
افزایش دهیم و تا زیر سقف ببریم؛ در این موارد ابتدا باید به نوع سقف و متریال به کار رفته در ساخت آن توجه کنیم.
اگر قرار است انشعابات لوله آب سرد و گرم ساختمان را از زیر سقف عبور دهیم، باید در زمان اجرای لوله کشی و
نصب لوله‌های افقی، حداکثر ارتفاع را در نظر بگیریم. این امر در زمانی که سقف از نوع کاذب است،
اهمیت زیادی پیدا می‌کند و بهتر است فاصله‌ی لوله تا سقف کاذب حداقل ۷ سانتی‌متر باشد.
اگر قرار است انشعابات لوله آب ساختمان را از زیر سقف عبور دهیم، باید در زمان اجرای
لوله کشی و نصب لوله‌های افقی، حداکثر ارتفاع را در نظر بگیریم.
از سینی قطره گیر استفاده کنید
در هنگام لوله کشی سرد و گرم ساختمان، ممکن است به ناچار لازم باشد لوله‌ها را از مسیری عبور دهید
که سیم برق یا تابلوی برق در آنجا قرار دارد. در این حالت باید از سینی قطره گیر در زیر لوله‌ها استفاده کنید
تا از به وجود آمدن هرگونه برخورد بین قطرات آب و جریان برق جلوگیری کرده باشید. سینی قطره گیر،
قطعه‌ای فلزی است که می‌توانید در زیر انشعابات آب سرد و گرم به کار ببرید تا در زمان نشتی لوله‌ها
مانع از عبور قطرات آب شود. وجود سینی قطره گیر در لوله کشی ساختمان، مانع از بروز خطرات
برق گرفتگی، اتصال سیم‌ها و سوختن دستگاه‌ها برقی در زمان نشتی لوله‌های آب می‌شود.
تمام پروسه لوله کشی را با بازرس هماهنگ کنید
هر مرحله از لوله کشی را با بازرس دستگاه نظارتی سازمان آب و فاضلاب کشور هماهنگ کنید
تا پس از اجرای مراحل نهایی به مشکل نخورید. ابتدا پیش از اجرای لوله کشی ساختمان،
نقشه‌ی انشعابات جریان آب را به بازرس مربوطه نشان دهید و تایید اولیه را از او بگیرید. تمام سوراخ‌ها و
محل گذر لوله‌های آب باید توسط بازرس بررسی شوند. همچنین بهتر است مراحل لوله کشی با بازرس هماهنگ
شود تا پس از اتمام کار، از طرف دستگاه نظارتی مشکلی برایتان به وجود نیاید.
از لوله‌های PERT-AL-PERT استفاده کنید
لوله‌های آب سرد و گرم به کار رفته در انشعابات داخل خانه‌ها باید از نوع PERT-AL-PERT باشد.
این نوع لوله‌ها در برابر فشار و حرارت متوسط لوله کشی سرد و گرم ساختمان‌ها مقاوم هستند و
در دو نوع سه لایه و پنج لایه در بازار عرضه می‌شوند. لوله‌های آب PERT-AL-PERT از نفوذ اکسیژن و
اشعه ماوراء بنفش جلوگیری می‌کنند؛ از همین رو می‌توانید از این لوله‌ها در سطح خارجی دیوارها و
سقف ساختمان هم استفاده کنید. متریال پایه لوله‌های PERT-AL-PERT، پلی اتیلن است؛ از همین رو
این لوله‌ها نسبت به لوله‌های فلزی بهداشتی‌تر هستند و از ایجاد رسوب جلوگیری می‌کنند. این لوله‌ها
به راحتی توسط اتوی مخصوص خم می‌شوند و دارای ضریب انبساط طولی بسیار ناچیز هستند که همین
موضوع باعث شده است لوله‌های PERT-AL-PERT مورد تایید سازمان آب و فاضلاب کشور قرار گیرد.
لوله‌های PERT-AL-PERT استفاده شده در انشعابات ساختمان‌ها معمولا قطر ۵ میلیمتری دارند؛
اما با این وجود ممکن است در بخش‌هایی همچون کف خانه‌ها از لوله‌های قطورتر استفاده شود.
در برخی از موارد ممکن است بازرس مربوطه این نوع لوله را مناسب نداند؛ از همین رو قبل از اجرای
لوله کشی سرد و گرم ساختمان، حتما نوع لوله را با بازرس دستگاه نظارتی بررسی کنید.
این لوله‌ها علاوه بر داشتن استانداردهای فنی، از نظر بهداشتی هم باید تاییدیه‌های لازم را گرفته باشند
تا مجوز استفاده در ساختمان به آنها داده شود. از دیگر لوله‌های مجاز در لوله کشی ساختمان
می‌توان به لوله‌های مسی، لوله‌های پلی اتیلن مشبک و لوله‌های پلی اتیلن PE-RT اشاره کرد.
در اتصالات فرعی باید از مهره ماسوره استفاده شده باشد تا امکان جداکردن لوله‌ها وجود داشته باشد.
به نوع اتصالات فرعی توجه کنید
اتصالات فرعی در لوله کشی سرد و گرم ساختمان شامل اتصال لوله به مخازن ذخیره آب، شیر فشارشکن،
دستگاه‌های تصفیه آب، آبگرمکن و موارد مشابه می‌شود. این نوع اتصالات بر اساس آخرین مقررات
ملی ساختمان باید با بهره‌گیری از مهره ماسوره باشد تا امکان بازکردن و جدا کردن لوله وجود داشته باشد.
جهت صحیح شیر آب سرد و گرم را در نظر بگیرید
در اتصالات نهایی لوله کشی ساختمان، به جهت صحیح شیر آب سرد و گرم توجه کنید. شیر آب سرد باید
در سمت راست کاربر و شیر آب گرم باید در سمت چپ قرار گیرد. همچنین بهتر است از المان‌های رنگی
برای نشان دادن نوع شیر‌ها استفاده کنید. به عنوان استاندارد، پذیرفته شده که رنگ آبی نشان‌دهنده‌ی
آب سرد است و آب گرم با رنگ قرمز معرفی می‌شود.
رعایت موقعیت درست شیر سرد و گرم در لوله کشی ساختمان ضروری است.
اصول بهداشتی را رعایت کنید
در طول پروسه‌ی لوله کشی سرد و گرم ساختمان در زمان‌هایی که نیاز به توقف کار است، حتما از درپوش‌های مسی یا فولادی برای پوشاندن ورودی و خروجی لوله‌ها استفاده کنید تا درون لوله‌ها تمیز بماند. بر اساس بخشنامه‌ی وزارت بهداشت، استفاده از درپوش‌های چوبی، کاغذی یا پارچه‌ای و مواد مشابه به عنوان درپوش موقت در پروسه لوله کشی سرد و گرم ساختمان مجاز نیست. همچنین پس از اتمام لوله کشی، می‌بایست خروجی لوله‌ها را با درپوش بپوشانید و پس از هواگیری اولیه، درپوش‌ها را بردارید. همیشه از تمیز بودن درون لوله‌ها اطمینان حاصل کنید.