تعریف کپسول آتش نشانی کپسول آتش نشانی وسیله ای میباشد که جهت اطفاء حریق در لحظات اولیه آتش سوزی مورد استفاده قرار می گیرد . وزن کپسول آتش نشانی وزن کپسول آتش نشانی های دستی متفاوت می باشد ، از یک کیلو گرمی تا ۱۴ کیلو گرمی
یا ۱۴ لیتری آن وجود دارد به طوری که یک نفر به راحتی بتواند آن را حمل نماید . انواع بزرگ تر
این وسیله به دلیل وزن زیادبر روی چرخ قرار گرفته و گاهی اوقات بعضی از آنها در جای مشخصی
به صورت ثابت نصب می گردند . از انواع کپسول آتش نشانی های دستی با توجه به ظرفیت
و نوع مواد داخل آن می توان در حریق های کوچک و مختلف استفاده نمود . انواع مواد اطفاء حریق کپسول آتش نشانی ها با توجه به کاربرد متفاوت کپسول آتش نشانی و از طرفی با توجه به متفاوت بودن مواد
در حال احتراق ، مواد اطفاء کننده نیز متفاوت می باشند ، به طوری که پنج نوع مواد اطفاء کننده
صورت که عامل فشار جهت تخلیه این مواد وجود نداشت و شخص مجبور بود که با دست آن را
بر روی آتش بپاشد ، اما امروز جهت پرتاب مواد اطفاء کننده از عوامل فشار که در درون سیلندرها
وجود دارد استفاده می کنند که آن عوامل به شرح زیر می باشند : ۱- فشار هوا از طریق فشردن هوای خشک به داخل سیلندر ۲- فشار یک گاز بی اثر مانند N2 و یا CO2 که در داخل کارتریج قرار دارد (CARTRIDGE) ۳- فشار درونی ماده کپسول آتش نشانی مانند CO2 طرز عمل سیلندرهای کپسول آتش نشانی کپسول آتش نشانی به دو طریق عمل می کنند یکی به صورت مستقیم و دیگری به صورت واژگون ،
البته روش واژگون مربوط به کپسول آتش نشانی قدیمی تر سودا اسید و یا فوم شیمیایی می باشد . الف) روش واژگون : در این روش برای خارج شدن ماده اطفائیه از کپسول آتش نشانی باید آن را به صورت واژگون (سر و ته )
گرفت در غیر اینصورت ماده اطفائیه خارج نمی شود و فقط عامل فشار آن تخلیه می گردد . جهت
شناسایی این نوع کپسول آتش نشانی یک دستگیره تا شونده در ته سیلندر وجود دارد . ب) روش مستقیم : در این نوع کپسول آتش نشانی احتیاج به واژگون کردن کپسول آتش نشانی نمی باشد و بایستی
از دستگاه به صورت مستقیم استفاده کرد. توجه گردد که در صورتی که کپسول آتش نشانی ای
را که عملکرد آن مستقیم است واژگون کنیم عامل فشار آن از نازل NOZZLE خارج می شود و
اگر کپسول آتش نشانی نوع واژگون را مستقیم نگه داریم همین عمل انجام می شود .
قدرت پرتاب برای اینکه بتوان با رعایت فاصله مناسب با آتش مواد اطفائیه را بر روی آتش پاشید ، کپسول آتش نشانی
باید قدرت پرتاب داشته باشد که معمولاً این فاصله طبق استاندارد در کپسول آتش نشانی با یکدیگر
متفاوت می باشد . به طوری که حد اقل آن ۲ متر و حد اکثر آن ۷ متر می باشد . درصد تخلیه یکی از مواردی که در طراحی و ساخت کپسول آتش نشانی مورد نظر می باشد درصد تخلیه مواد کپسول
آتش نشانی در شرایط عادی و شارژ کامل دستگاه می باشد . این درصد برای کپسول آتش نشانیی آب ، کف ،
دی اکسید کربن و مواد هالوژنه ۹۵% و برای کپسول آتش نشانی پودری ۸۵% می باشد . زمان تخلیه این زمان در کپسول آتش نشانی با توجه به مواد اطفائیه و وزن یا حجم آنها متفاوت است . بطور کلی
می توان گفت حداقل زمان تخلیه ۸ ثانیه و حداکثر آن ۶۰ ثانیه می باشد . آزمایش فشار در کپسول آتش نشانی برای اطمینان از وجود فشار کافی در درون کپسول آتش نشانی جهت به خارج فرستادن
مواد اطفائیه معمولاٌ آزمایشهایی به شرح زیر انجام می گیرد : الف ) وزن کردن : کارتریج را از کپسول آتش نشانی جدا کرده و وزن می کنیم در صورتی که بیش
از ۱۰% از وزن گاز محتوی آن کم شده باشد بایستی مجدداٌ شارژ گردد . ب) فشار سنج : کپسول آتش نشانی که به وسیله هوای فشرده کار می کنند ،فشار درون سیلندر به
وسیله فشار سنج موجود بر روی آن نشان داده می شود . ج) آزمایش محلولها : کپسول آتش نشانییی که فشار آنها از طریق تولید گاز در اثر واکنش شیمیایی
دو ماده تأمین می شود ، سنجش گاز تولیدی بدین صورت انجام میگردد که مقداری از مواد شیمیایی
موجود در سیلندر را با هم ترکیب کرده و مقدار گاز تولید شده را محاسبه می کنند . حفاظت از خورندگی بدنه سیلندر کپسول آتش نشانی در کپسول آتش نشانی خطری که وجود دارد ضعیف شدن ضخامت بدنه کارتریج در اثر زنگ زدن و
خورده شدن فلز از داخل و یا خارج می باشد . برای جلوگیری از زنگ زدگی معمولاٌ به طریق ذیل بدنه کارتریج را محافظت می کنند . الف) استفاده از فلز ضدزنگ ب) پوشاندن سطح داخل و خارج با یک ماده ضد زنگ ج) کشیدن روکش پلاستیک از درون بدنه یا روی کارتریج آزمایش بدنه در زمان ساخت بدنه کپسول آتش نشانی را مورد آزمایش قرار می دهند تا از مقاومت آنها در برابر
فشار تا حدی که استاندارد برای آنها تعیین کرده اطمینان حاصل گردد . الف) آزمایش مکانیکی نشت کردن ب) آزمایش در رابطه با حداقل ضخامت بدنه ج) آزمایش از هم پاشیدگی ( از هم گسیختگی ) د) آزمایش فشار کارکرد
فشار کارکرد حداکثر فشاری است که بدنه کپسول آتش نشانی در حالت عادی کار تحمل می کند و مقدار آن حدوداٌ نصف فشاری است که بدنه با آن آزمایش می شود . آزمایش های مقرر شده کلیه کپسول آتش نشانی می بایست به وسیله مصرف کننده یا کارخانه سازنده مورد آزمایش قرار گیرند . الف) بازدید ماهیانه : این بازدید با توجه به شرایط آب و هوای هر منطقه متفاوت می باشد و از یک ماه تا سه ماه یک بار انجام
میگردد که در این حالت کپسول آتش نشانی به صورت ظاهری و از نظر سالم بودن پلمپ ، قرار داشتن در
محل خود ،کم نشدن فشار ، سالم بودن نازل و ضربه نخوردن مورد بازدید قرار می گیرد . ب) بازدید سالیانه : برای اطمینان از عملکرد مواد اطفائیه درون کپسول آتش نشانی بر روی حریق بایستی بعضی از آنها در
حریقهای تمرینی و آموزشی مصرف کرده و سپس کپسول آتش نشانی را شارژ و جهت استفاده آماده نمود . ج) آزمایش بدنه در مقابل فشار : با توجه به استاندارد یا توصیه کارخانه سازنده هر چند سال یک بار ( معمولاٌ ۵ سال ) بدنه کپسول آتش نشانی
در مقابل فشار از نظر میزان مقاومت آزمایش هیدرواستاتیک میگردد . در این آزمایش بدنه های فاقد مقاومت
کافی از رده خارج شده و بقیه برای چند سال بعد مورد استفاده قرار می گیرد .
انواع خاموش کننده ها
کپسول آتش نشانی آبی این گونه کپسول آتش نشانی دو نوع اند : کپسول آتش نشانیی آب تحت فشار این گروه از کپسول آتش نشانیی دستی معمولاٌ دارای ظرفیت ۹ لیتری یا بیشتر آب خالص می باشند
و برای استفاده در آتش سوزیهای گروه A مورد استفاده قرار می گیرند . یکی از مشکلاتی که این نوع
کپسول آتش نشانی دارند آن است که در مناطقی که درجه هوای آن کمتر از ۴ درجه سانتیگراد ( ۴۰ درجه فارنهایت )می باشد
به دلیل یخ زدن آب غیر قابل استفاده می باشد . کارخانه های سازنده جهت رفع این مشکل در مناطق
مذکور به جای آب از محلول ضد یخ مخصوص استفاده می کنند که حتی در برودت ۴۰- درجه سانتیگراد قابل استفاده می باشند . قدرت پرتاب این نوع کپسول آتش نشانی طبق استاندارد کشور انگلیس ۷ متر بوده ولی در استاندارد
مربوط به کشور آمریکا قدرت پرتاب آن ۱۰ تا ۱۲ متر ( ۳۵ تا ۴۰ فوت) تعیین گردیده است . از این نوع
کپسول آتش نشانی می توان بصورت متناوب استفاده نمود . مدت زمان تخلیه آن بصورت مداوم طبق
استاندارد کشور انگلیس ۶۰ ثانیه و طبق استاندارد کشور آمریکا ۵۵ ثانیه می باشد . حجم سیلندر محلول و
آن خالی می باشد . فشار مورد نیاز برای تخلیه از هوای فشرده شده در درون کپسول آتش نشانی تأمین میگردد . ( این نوع خاموش کنده در زمان شارژ کامل دارای ۱۰ بار یا PSI150 فشار می باشد ) چون بدنه این نوع سیلندر تحت فشار مداوم قرار دارد باید مقاومتی برابر با ۴۰ اتمسفر (PSI600 ) را دارا باشد .
معمولاٌ بر روی درپوش خروجی این نوع کپسول آتش نشانی فشار سنجی قرار دارد که یکی از علائم شناسایی
وضعیت درون سیلندر می باشد . فشارسنج مذکور معمولاٌ به دو منظور به کار برده می شود : ۱) فشار درون سیلندر را مشخص می نماید . ۲) از آنجائی که سیلندر فاقد شیر ایمنی است در صورتی که فشار درون سیلندر کپسول آتش نشانی به هر
دلیلی افزایش یابد و از حد معمول بیشتر گردد فشارسنج از هم پاشیده و فشار سیلندر تخلیه میگردد . معمولاٌ شیر خروجی این نوع کپسول آتش نشانی به صورت اهرمی است و جهت جلوگیری از تخلیه آن
یک پین که سر آن بصورت گرد است در زیر اهرم قرار می دهند که اصطلاحاٌ به آن ضامن گفته می شود .
جهت استفاده از این کپسول آتش نشانی می بایست ابتدا ضامن را بیرون کشیده ، سپس با قرار گرفتن
در موقعیت مناسب نسبت به حریق ، با یک دست کپسول آتش نشانی را گرفته و با دست دیگر نازل را و
سپس با فشار بر اهرم مربوطه محتویات کپسول آتش نشانی بر روی آتش ریخته شود . آزمایش های متناوب جهت این نوع کپسول آتش نشانی جهت حصول اطمینان از عملکرد این نوع کپسول آتش نشانی هر ماه یکبار بازدید ظاهری از کپسول
آتش نشانی انجام دهید .در بازدید ، از طریق فشارسنج فشار داخلی سیلندر را مشاهده کرده و از سالم
بودن دستگاه از لحاظ ضربه دیدگی ، سالم بودن شیر و پلمپ و همچنین سالم بودن شیلنگ آن اطمینان
حاصل نمائید . در صورت امکان سالی یک بار در حریق آموزشی از آن استفاده و مجدداٌ شارژ گردد . هر
دو سال یکبار بدنه کپسول آتش نشانی باید با فشار معینی ( ۲۴ بار / ۳۰۰ الی PSI 350 ) تحت آزمایش
هیدرواستاتیک قرار گرفته تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد .
کپسول آتش نشانی آب و گاز این نوع کپسول آتش نشانی هم مانند کپسول آتش نشانی آب تحت فشار می باشد ، یعنی محتوی سیلندر
آب و یا محلول ضد یخ است و آن خالی می باشد. به طور کلی در هر دو نوع کپسول آتش نشانی
جهت جلوگیری از زنگ زدگی داخل سیلندر را با لایه ای نازک از پلاستیک یا ماده ضد زنگ می پوشانند .
تفاوت این دو نوع کپسول آتش نشانی در نوع عامل فشار آنها می باشد . جهت تأمین فشار مورد نیاز در
این نوع کپسول آتش نشانی از گاز CO2 تحت فشار در یک سیلندر کوچک به نام کارتریج استفاده می شود .
کپسول آتش نشانی آب و گاز عموماٌ غیر قابل کنترل است ، به این معنی که گاز ذخیره شده در کارتریج وقتی
که آزاد شد غیر قابل برگشت می باشد . مقدار تخلیه هر دو نوع خاموش کنده ۹۵% در زمان شارژ کامل
می باشد . باید توجه داشت نوعی از همین کپسول آتش نشانی وجود دارد که نازل آن دوش مانند است و
آب را به صورت مه به بیرون ارسال می کند . استاندارد انگلیسی قدرت پرتاب این نوع کپسول آتش نشانی
را ۴ متر تعیین نموده در صورتی که قدرت پرتاب نوع مستقیم ۷ متر می باشد . آزمایش های مقرری کپسول آتش نشانی آب و گاز جهت اطمینان از عملکرد این نوع کپسول آتش نشانی هر ماه یک بار از کپسول آتش نشانی بازدید کنید ، بدین
صورت که با احتیاط درپوش را باز کرده و کارتریج را از سیلندر بیرون بیاورید ، سپس آن را وزن کرده ، در صورتی
که بیش از ۱۰% از وزن گاز که روی کارتریج نوشته شده است کم شده باشد بایستی مجدداٌ آن را شارژ نمود .
پس از آن بدنه ، کفه ، میله ضربه ، سوزن ، واشر و راه خروج را کاملاٌ بازدید کنید . در صورت امکان سالی یک بار در یک حریق آزمایشی از کپسول آتش نشانی استفاده و مجدداٌ شارژ نمائید . سیلندر کپسول آتش نشانی بایستی هر ۲ الی ۵ سال یک بار با فشار معینی که روی کپسول آتش نشانی حک شده است
( ۲۴ بار) آزمایش شود تا از سالم بودن آن اطمینان حاصل گردد . کارتریج باید هر ۵ سال یک بار با فشار معینی مورد آزمایش مقاومت بدنه قرار بگیرد .
کپسول آتش نشانی پودری پودر کپسول آتش نشانی عبارت است از مخلوطی از گرد بعضی مواد شیمیایی که جهت خاموش کردن آتش بکار می رود .
یا ظروف به اشکال مختلف را از پودر پر کرده و در جاهای مناسب قرار می داده اند و با شروع
آتش سوزی افراد مسئول درب قوطی ها را باز کرده و پودر آن را بر روی آتش می پاشیدند . با گذشت
زمان برای پاشیدن پودر بر روی آتش دستگاههای کپسول آتش نشانی پودری طراحی و ساخته شد . انواع پودرهای کپسول آتش نشانی ۱- پودر شیمیایی که برای اطفاء حریق غیر فلزات کلاس A و B و C بکار می رود. ۲- پودر خشک که برای اطفاء حریق فلزات کلاس D بکار می رود . پودر شیمیایی پودر شیمیایی خود به دو گروه تقسیم می شود : الف) پودر شیمیایی معمولی که پایه آن بی کربنات سدیم ، بی کربنات پتاسیم ، بی کربنات
اوره پتاسیم و پتاسیم کلراید می باشد و برای اطفاء حریق کلاسهای B و C مناسب می باشد . ب) پودر شیمیایی چند منظوره که برای اطفاء حریق کلاسهای B و C مناسب می باشد و پایه آن فسفات آمونیوم می باشد . پودر خشک پودر خشکی که برای اطفاء آتش سوزیهای فلزات قابل اشتعال مانند سدیم ، منیزیم ،
آلومینیوم و غیره مناسب می باشد خود بر چند نوع است : ۱) نوع S – ترکیبی است از کلرور سدیم ، کلرور پتاسیم و کلرور باریم که پس از ریختن بر روی
آتش یک پوسته ضخیم روی آتش ایجاد کرده و حریق را خاموش می کند . ۲) نوع C – ترکیبی است از گل خشک و گرافیت و کلرور سدیم و خون خشک شده حیوانات . نوع دیگری از این نوع کپسول آتش نشانی وجود دارد که پایه آن سدیم کلراید به اضافه ترموپلاستیک است . عامل فشار در تخلیه کپسول آتش نشانیی پودری به طور کلی دو روش جهت تخلیه کپسول آتش نشانیی پودری وجود دارد . ۱) کپسول آتش نشانیی پودر و هوا ۲) کپسول آتش نشانیی پودر و گاز کپسول آتش نشانیی پودر و هوا حجم سیلندر پودر و دیگر آن هوای خشک یا نیتروژن م باشد و در زمان شارژ فشار آن ۱۰ بار
( PSI 150 ) می باشد . به دلیل اینکه پودر در داخل کپسول آتش نشانی به طور دائم تحت فشار
می باشد احتمال کلوخه شدن در آن زیاد است . بنابراین هر از گاهی لازم است کپسول آتش نشانی
را سر و ته نموده و مجدداٌ در جای خود بگذاریم . اغلب بر روی این کپسول آتش نشانی
فشار سنج وجود دارد که فشار درون سیلندر را نشان می دهد . این کپسول آتش نشانی از
نوع قابل کنترل بوده و در وزن های مختلف از ۵/۰ کیلویی تا ۱۴ کیلویی ( ۱ تا ۳۰ پوند ) وجود دارد .
زمان تخلیه بستگی به وزن مواد محتوی دارد به طوری که از ۸ ثانیه تا ۱۴ ثانیه م باشد و مقدار
تخلیه آن در زمان شارژ حداقل ۸۵% است . قدرت پرتاب این کپسول آتش نشانی ۶ متر است و
جهت آتش های کلاس های مختلف به کار می رود . ( کپسول آتش نشانیی پودری بالای ۱۲ کیلو و یا از ۲۵ پوند به بالا چرخدار می باشند ) آزمایش های مقرری جهت کپسول آتش نشانیی پودر و هوا هر ماه یک بار بازدید ظاهری از کپسول آتش نشانی به عمل آید و در این بازدید فشار درون سیلندر
را از روی فشار سنج مشاهده و سپس بدنه و پلمپ را بازدید کنید . در صورت امکان سالی
یک بار در حریق آموزشی از کپسول آتش نشانی استفاده شود . سپس واشرهای آن تعویض
و اهرم آن روان شده ، مجدداٌ شارژ نمائید . در صورت محدودیت می توانید پودر کپسول
آتش نشانی را آزمایش کند و در صورت اطمینان از سالم بودن پودر ، به وسیله دستگاه پودر را
تخلیه و از فیلترهای مربوطه گذرانده و مجدداٌ شارژ نمائید . کپسول آتش نشانیی پودر و گاز این نوع کپسول آتش نشانی خود به دو گروه تقسیم می شوند . الف ) کارتریج داخل ب ) کارتریج بیرون الف ) کارتریج داخل : عامل فشار در این نوع کپسول آتش نشانی گاز CO2 می باشد که در داخل یک سیلندر کوچک
قرار دارد که این سیلندر زیر درپوش و در داخل سیلندر کپسول آتش نشانی قرار گرفته است ،
در موقع استفاده با فشار اهرم راه خروج گاز از داخل کارتریج باز و گاز ، محتویات داخل سیلندر را تحت فشار قرار داده و به بیرون م راند . ب ) کارتریج بیرون : در این نوع محتوی گاز CO2 خارج از استوانه قرار گرفته و مجرای خروجی گاز کارتریج به
بدنه کپسول آتش نشانی وصل می شود که عملکرد آن هم ضربه ای هم فلکه ای هم اهرمی است .
کارتریج هایی که در خارج بدنه قرار می گیرند دارای سوپاپ عملکرد بوده و گاز کارتریج
به هر صورت گاز وارد سیلندر شد و مقدار کمی از پودر آن مصرف گردید نمی توان برای
استفاده بعدی به آن اطمینان کرد . بنابراین باید گاز داخل سیلندر را تخلیه و سپس درپوش را
باز کرده و کارتریج آن را تعویض کنید . جهت تخلیه گاز از درون سیلندر کافی است کپسول
آتش نشانی را سر و ته نموده و اهرم آن را فشار دهید تا تمام گاز خارج گردد .
طریقه کار با کپسول آتش نشانی پودر و گاز کارتریج بیرون در نزدیکی محل آتش سوزی کپسول آتش نشانی را روی زمین گذاشته ، ضامن را آزاد کنید سپس
لوله لاستیکی را از گیره خارج و آن را با دستگیره با هم نگه دارید بدون آنکه بدن یا سر و صورت
خود را در مسیر سوپاپ ایمنی کپسول آتش نشانی قرار دهید شیر گاز را باز کنید . ( در نوع ضربه ای ضربه بزنید ) .
سپس با یک دست نازل را و با دست دیگر کپسول آتش نشانی را گرفته و با فشار بر روی اهرم نازل ، پودر را بر روی آتش بپاشید . طریقه کار کردن با کپسول آتش نشانی پودر و گاز کارتریج داخل در این نوع کپسول آتش نشانی کارتریج در داخل بدنه سیلندر و زیر درپوش قرار می گیرد .
هنگامی که ضامن را بیرون کشیدید اهرم را فشار دهید تا گاز از داخل کارتریج وارد بدنه سیلندر شود ،
سپس با یک دست نازل را گرفته با دست دیگر اهرم را فشار دهید تا پودر روی آتش پاشیده شود . آزمایش های مقرری کپسول آتش نشانیی پودر و گاز هر یک ماه یک بار درب سیلندر را باز نموده از کلوخه نشدن پودر مطمئن شوید . از باز بودن خروجی
سیلندر همچنین سالم بودن لوله لاستیکی اطمینان حاصل کرده ، کارتریج را وزن نموده تا از شارژ بودن
آن مطمئن شوید ، چنانچه بیش از ۱۰% از وزن گاز درون آن کم شده باشد مجدداً شارژ کنید . در صورت
امکان سالی یک بار در حریق آموزشی از کپسول آتش نشانی استفاده کنید و مجدداً شارژ نمائید . ( هر کارتریج با ۱۱۰ گرم یا ۴ انس گاز CO2 پر شده است .)
کپسول آتش نشانی گازی CO2 از گذشته دور تاکنون این گاز بعنوان یک گاز ضد حریق در دستگاههای ثابت اتوماتیک مورد استفاده
قرار می گرفته است . گاز CO2 دارای خواص زیر می باشد .: گازی است غیر قابل اشتعال ، بدون بو ، خنثی ، غیر سمی باعث فساد نشده ، هادی جریان الکتریسیته
نبوده ، وزن آن ۵/۱ برابر هوا می باشد و به همین خاطر در موقع اطفاء به نحوی سطح آتش را پوشانده
و جانشین اکسیژن می شود و در نتیجه عمل اطفاء به نحو احسن انجام می شود . حجم سیلندر کپسول آتش نشانی محتوی گاز CO2 است که تحت فشاری در حدود ۶۰-۵۵ اتمسفر
( PSI 900-800 ) بصورت مایع درآمده و در سیلندر قرار گرفته است . فضای خالی جهت انبساط
گاز وجود دارد ، چون بدنه کپسول آتش نشانی می بایست فشار زیادی را متحمل شود بنابراین آن
را یک تکه و بدون درز و جوش می سازند . اگر جنس آن فولاد باشد وزن کلی آن زیاد شده ولی
در صورتی که جنس آن از آلومینیوم باشد وزن آن نسبتاً کمتر خواهد بود . انواع دستی این کپسول
آتش نشانی با ظرفیت های ۱ تا ۶ کیلوگرم ( ۱۲-۲ پوند ) ساخته می شود . در ظرفیت های بیشتر
بصورت چرخ دار و یا دستگاه های ثابت اتوماتیک طراحی و مورد استفاده قرار می گیرد . به دلیل
این که گاز CO2 در محل مصرف هیچ اثری از خود به جای نمی گذارد بیشتر در محل های سر بسته
و جهت اطفاء حرق های کلاس B و C وسایل الکتریکی و دستگاه های کامپیوتری و بطور کلی وسایل برقی مورد استفاده قرار می گیرد . این کپسول آتش نشانی معمولاً قابل کنترل هستند ، نازل کپسول آتش نشانی گاز CO2 به شکل
قیفی یا شیپوری است و علت آن نیز این است که از سرعت زیاد گاز به هنگام خروج جلوگیری
کرده و به آن اجازه انبساط داده می شود و از ایجاد صدای زیاد نیز جلوگیری می کند . لازم به ذکر
است که یک پوند گاز CO2 مایع در صورت آزاد شدن ۸ فوت مکعب گاز تولید می نماید ، این توسعه
زیاد حجمی اثر شدید خنک کنندگی داشته بطوری که برودتی برابر با ۱۱۰- درجه فارنهایت ایجاد می نماید .
اگر چه دی اکسید کربن سمی نیست ولی وقتی به میزان زیاد در فضای بسته مورد استفاده قرار
گیرد میزان اکسیژن هوا را تقلیل داده و هر شخصی که در محل مذکور حضور داشته باشد ، دچار
کمبود اکسیژن شده در نتیجه ایجاد خفگی به وی دست خواهد داد . چنانچه به هر علتی فشار داخلی سیلندر افزایش یابد سوپاپ ایمنی که درون آن یک دیسک پاره
شونده وجود دارد ، عمل کرده و تمام گاز سیلندر تخلیه می گردد . مقاومت این دیسک در حدود
۱۸۰ اتمسفر ( PSI 2700 ) می باشد ، به همین خاطر سیلندر کپسول آتش نشانی گاز CO2 نبایستی
در زیر تابش مستقیم نور خورشید و یا در مجاورت دستگاههای حرارتی قرار گیرد . بدنه این
نوع کپسول آتش نشانی باید قادر به تحمل فشاری معادل ۴۵۰ اتمسفر ( PSI 7000 ) باشد . جهت کار با این نوع کپسول آتش نشانی ، ابتدا دستگیره را گرفته و پین را بیرون بکشید ، سپس
اهرم را فشار دهید و گاز را بر روی حریق بریزید . بایستی مراقب بود که اعضای بدن با شیپور
تخلیه کننده تماس پیدا نکند زیرا این قسمت به دلیل برودت زیاد ممکن است باعث سوختگی در محل تماس گردد . مکانیزم شیر این کپسول آتش نشانی باید طوری باشد که به سرعت باز و بسته گردد ، در غیر
این صورت گاز تبدیل به یخ شده و راه خروج را مسدود می کند ، به همین دلیل از شیرهایی با
مجرای خروجی بسیار کوچک در این دستگاه استفاده میگردد . مقدار تخلیه این کپسول آتش نشانی
۹۵% است و حداکثر پرتاب آن ۲ متر می باشد . زمان تخلیه این کپسول آتش نشانی بستگی به وزن گاز آن دارد و حداکثر ۲۰ ثانیه م باشد . آزمایش های مقرری هر شش ماه یکبار از سالم بودن دستگاه شامل زنگ زدگی ، ضربه خوردگی ، صدمه دیدگی نازل و
لوله و سالم بودن شیر ، اطمینان حاصل کنیم . سپس کپسول آتش نشانی را وزن کرده در صورتی
که بیشتر از ۱۰% از وزن گاز داخل سیلندر کم شده باشد بایستی مجدداً شارژ گردد . هر پنج سال
یک بار بدنه کپسول آتش نشانی بایستی با فشاری برابر ۳۰۰۰ تا ۳۶۰۰ PSI (200 تا ۲۵۰ بار) آزمایش گردد . کپسول آتش نشانیی هالوژنه ( B . C . F ) گرچه مواد هالوژنه بعنوان ماده اطفاء حریق قابل قبول و شناخته شده می باشد و استفاده از
این مواد به دلیل صدمه زدن به لایه ازن محدود و ممنوع شده است ولی احتمال دارد که در
بعضی از شرکتها و مؤسسات هنوز از این کپسول آتش نشانی استفاده گردد . بمنظور ساخت مواد اطفائیه در این کپسول آتش نشانی از دو ماده به نامهای متان CH4 و اتان
C2H6 بعنوان مواد پایه استفاده می شود که البته مواد هالوژنه جایگزید هیدروژن این ترکیبات
می شود و مواد بدست آمده قابلیت اشتعال نداشته و حدوداً ۴ الی ۵ برابر از هوا سنگین تر هستند
و به سرعت روی حریق را پوشانده و مانع از رسیدن اکسیژن به حریق می شود و از طرفی در
واکنش های زنجیره ای سوختی دخالت کرده و در نتیجه عمل اطفاء صورت می گیرد . این مواد
تا زمانیکه در داخل سیلندر یا ظروف سر بسته هستند بصورت مایع و در محیط به صورت گاز می باشند . این کپسول آتش نشانی را می توان در اکثر حریق ها استفاده نمود ، بخصوص در حریق های
دستگاه های برقی و همچنین دستگاه های ظریف الکتریکی از این کپسول آتش نشانی جهت
آتش سوزی هائی که در یک سطح باشند مانند جامدات و مایعات قابل اشتعال می توان استفاده نمود .
عامل فشار در این کپسول آتش نشانی از سه طریق بدست می آید ۱) فشار هوا یا ازت ۲) فشار گاز داخل کارتریج ۳) فشار درونی خود ماده انواع کپسول آتش نشانیی هالوژنه ۱) نوع سقفی که به صورت اتوماتیک عمل می کند . ۲) نوع بولینگی یا شیشه ای که با پرتاب بر روی حریق عمل اطفاء را انجام می دهد . ۳) به شکل استوانه ای
نوع سقفی این کپسول آتش نشانی در ظرفیت های ۳-۹-۱۲ کیلویی ساخته شده و بطور اتوماتیک عمل می کند .
این نوع کپسول آتش نشانی را معمولاً در محل های مناسب به سقف نصب می کنند . راه خروج
مایع با شیشه کوچکی محتوی مواد شیمیایی بسته می شود که از یک طرف مجرای خروج و از
طرف دیگر به پائین کننده متصل می شود و راه خروج مایع را کاملاً مسدود می سازد . وقتی در محلی آتش سوزی رخ دهد حرارت ناشی از حریق به شیشه محتوی مواد شیمیایی که
نوعی الکل است رسیده و ماده داخل شیشه منبسط شده و در نتیجه شکسته و راه خروج مایع
هالون باز و مایع مذکور بیرون پاشیده می شود و با دریافت حرارت به صورت بخار درآمده و روی
حریق را می پوشاند و باعث خفه شدن حریق می گردد . شیشه مواد شیمیایی در رنگ های متفاوت وجود دارد که هر کدام از رنگ ها در درجه حرارت بخصوصی
باعث شکسته شدن خود شیشه می شوند . بنابراین با توجه به نیاز می توان نوع لازم را انتخاب و استفاده نمود . نوع بولینگی در این دستگاه ها ماده هالوژنه در شیشه هایی به شکل بولینگ قرار داده شده که ظرفیت آن حدود
۱۲۰۰ گرم ماده هالوژنه می باشد . در صورت آتش سوزی آن را به میان آتش پرتاب می کنند که در اثر
شکستن بطری مواد هالوژنه تبدیل به گاز شده و عمل اطفاء انجام میگردد . نوع استوانه ای این نوع کپسول آتش نشانی را هم می توان به صورت دستی و هم بصورت اتوماتیک مورد استفاده قرار داد .
اگر در محلی که کپسول آتش نشانی فوق به دیوار نصب است آتش سوزی به وجود آید در صورتی که کسی
در محل نباشد یا متوجه نگردد و همچنین حرارت به حباب شیشه ای محتوی ماده شیمیایی برسد
شیشه مذکور شکسته و راه خروج مایع هالون باز می شود . کپسول آتش نشانیی مواد کف کف مورد مصرف برای اطفاء حریق مایعی است که به صورت پرتاب به روی مواد در حال اشتعال
به سرعت روی آتش را پوشانده و مانع از برخاستن گاز قابل اشتعال از روی مواد میگردد و با پوشاندن
سطح ماده در حال اشتعال از رسیدن اکسیژن هوا به آتش جلوگیری به عمل می آورد . وزن مخصوص
آن کمتر از وزن مخصوص مایعات قابل اشتعال است لذا در سطح آن شناور گشته و پائین نمی رود . این
نوع کپسول آتش نشانی به علل اشکالاتی که داشته اند در سالهای اخیر از رده مصرف خارج گردیده اند .
( قدرت پرتاب کپسول آتش نشانیی کف حدود ۵ متر است و نسبت ترکیب آن با آب ۱ به ۸ است یعنی به
ازای هر ۸ لیتر آب ۱ لیتر فوم اضافه می کنند و ظرفیت این نوع کپسول آتش نشانی معمولاً ۹ لیتری می باشد . ) شناسائی نوع کپسول آتش نشانی کارخانه های زیادی در کشورهای مختلف در طرح و ساخت دستگاه های کپسول آتش نشانی فعالیت
می کنند و هر کارخانه بنا به سلیقه شخصی ، آن را طراحی و اجراء می نمایند . این تنوع و گوناگونی در
تولیدات شناخت و گاهی کاربرد آنها را مشکل می سازد . با توجه به نمونه های ارائه شده در این جزوه و
این که امکان تک تک تمام تولیدات و ساخته ها امکان پذیر نمی باشد ، بعضی از علائم و مشخصاتی که
به وسیله سازندگان ارائه می شود یا روشهای دیگر که در این امر می تواند مفید واقع گردد در ذیل آمده است :
الف ) استاندارد مؤسسه استاندارد معمولاً سازنده را ملزم به نوشتن اطلاعات لازم روی بدنه می نماید ، به همین دلیل روی
بدنه کپسول آتش نشانی ، اطلاعاتی از قبیل نوع مواد اطفائی ، ظرفیت ، موارد استفاده و طرز کار با
آن را بر روی برچسب نوشته و یا به صورت نقاشی کشیده شده بر روی کپسول آتش نشانی نصب می کنند .
ب) حروف شاید امکان خواندن نوشته های خارجی برای همه استفاده کنندگان وجود نداشته باشد ، بنابراین از بعضی
حروف که نماینده یک گروه از مواد قابل اشتعال می باشد استفاده و از کپسول آتش نشانی مذکور می توان برای اطفاء حریق آنها استفاده کرد . حرف A این حرف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای که برای حریق جامدات مانند چوب ، کاغذ ، پارچه و مقوا مناسب است نوشته می شود . حروف A.B این حروف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای که برای حریق جامدات معمولی مانند موارد بالا و مایعاتی از قبیل نفت و بنزین و . . . مناسب است نوشته می شود . حروف A .B.C این حروف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای که پودر آن مناسب برای سه گروه آتش سوزی جامدات و مایعات که ذکر شد به اضافه وسایل الکتریکی است استفاده می شود .
حروف B.C این حروف معمولاً روی بدنه کپسول آتش نشانی ای که برای آتش سوزی مایعات و وسایل الکتریکی مناسب است نوشته می شود . ج) شناسایی از روی قطعات دستگاه ۱) کپسول آتش نشانی گاز CO2 دارای بدنه ای یک تکه ، بدون درز و نازلی قیفی شکل است . ۲) کپسول آتش نشانی محتوی آب دارای نازلی با قطر کم است . ۳) کپسول آتش نشانی محتوی کف مکانیکی دارای نازلی با سوراخ های هواکش است . ۴) کپسول آتش نشانی محتوی پودر دارای نازلی معمولی می باشند . د) شناسایی نوع کپسول آتش نشانی از طریق رنگ بدنه سیلندر ۱) کپسول آتش نشانی محتوی آب به رنگ قرمز ۲) کپسول آتش نشانی محتوی پودر به رنگ آبی ۳) کپسول آتش نشانی محتوی گاز CO2 به رنگ مشکی ۴) کپسول آتش نشانی محتوی هالوژنه به رنگ سبز ۵) کپسول آتش نشانی محتوی کف به رنگ زرد یا کرم رنگ
نوع کپسول آتش نشانی جامدات مایعات قابل اشتعال گازهای قابل اشتعال وسایل برقی فلزات قابل اشتعال آب ++ – – – – کف + + + – – – پودر شیمیایی + + + + + – پودر خشک – + + + – CO2 – + + + + – مواد هالوژنه – + + + – تعیین مکان مناسب جهت نصب کپسول آتش نشانی ۱) حداکثر در ارتفاع۵/۱ متری از سطح زمین نصب گردد . چنانچه وزن کپسول آتش نشانی بیشتر از ۱۸ کیلوگرم باشد حداکثر در ارتفاع ۱ متری سطح زمین نصب گردد . ۲) در نزدیکی ورودی و خروجی ها قرار گیرد . ۳) مسیر جهت دسترسی ، کوتاه و خالی از وسایل دست و پاگیر و مزاحم باشد . ۴) در مکانی نصب گردد که امکان صدمات فیزیکی به آن را به حداقل برساند . ۵) سیلندر در فضای باز و در مقابل تابش مستقیم نور خورشید یا برف و باران قرار نگیرد . ۶) باید دقت داشت که کپسول آتش نشانی در فاصله ای دورتر از مواد مخاطره آمیز نصب شود . ۷) وقتی که کپسول آتش نشانی بر روی دیوار نصب می شود باید از بستهای مخصوص استفاده شود .
