روانشناسی – راهنمائی برای افراد مبتلا به زوال عقلی و پرستارانشان:
زوال عقلی بیماری می باشد که باعث می شود افراد حافظه خود و توانائی
یادگیری و صحبت با دیگران را از دست بدهند. بمرور زمان، شخص مبتلا به
زوال عقلی بصورت فزاینده ای دچار مشکلاتی در قوه تفکر، تصمیم گیری و
انجام امور روزمره خود خواهد گردید. دانشمندان و پزشکان بصورت دائم در مورد
این بیماری سالمند اطلاعات بدست می آورند.
فراگیرترین نوع زوال عقلی بر اثر از دست دادن سلول های مغزی ایجاد می شود.
انواع دیگر زوال عقلی در نتیجه آسیب به عروق خونی مغز بوجود می آیند. ضربه مغزی،
سکته مغزی یا تعدادی از سکته های مغزی کوچک در کنار هم، روی جریان خون در
مغز تاثیر گذاشته و می توانند نهایتاً منجر به شروع بیماری سالمند زوال عقلی شوند.
مردم گاه گاه مسائلی را برای مدتی فراموش کرده و سپس آن را به خاطر می آورند
و افزایش بمرور این حالت با افزایش سن طبیعی می باشد. این را نمی توان زوال عقلی
دانست. افراد مبتلا به زوال عقلی نه تنها اطلاعات مهم را فراموش می کنند، بلکه دارای
قابلیت محدود در یادگیری و به یاد آوردن مسائل جدید و همینطور قدرت تصمیم گیری درست می باشند.
احتمال ابتلا به زوال عقلی با افزایش سن بیشتر می شود. اگر چه زوال عقلی بیشتر
در افرادی به سن ۶۵ سال یا بیشتر دیده می شود، ممکن است در سنین کمتر نیز شروع
شود. زوال عقلی یک بیماری سالمند است و نتیجه طبیعی از افزایش سن نمی باشد.
حدوداً ٨٪ از جمعیت بالا ۶۵ سال در کانادا دارای نوعی زوال عقلی بوده و ٣۵ ٪ کانادائی های
بالای ٨۵ سال دارای علائم زوال عقلی می باشند. تخمین زده می شود که احتمالاً در بریتیش
کلمبیا بین ۵١٠٠٠ تا ۶۴٠٠٠ نفر در حال حاضر به نوعی زوال عقلی مبتلا بوده و ۴٩ نفر از هر
١٠٠٠ مرد بالای ۶۵ سال دارای زوال عقلی می باشند در حالیکه ٧٠ نفر از هر ١٠٠٠ زن بالای
۶۵ سال دارای نوعی از این بیماری هستند.
از آنجائیکه این بیماری اغلب بیشتر در افرادی با سابقه خانوادگی بوجود می آید، چنین بنظر
می آید که زوال عقلی می تواند بیماری سالمند ارثی باشد. با وجود این داشتن پدر یا مادری مبتلا به
زوال عقلی بدین معنی نیست که شما هم حتماً مبتلا خواهید شد. این بیماری واگیر دار نیست
و نمی تواند در نتیجه لمس یا استفاده مشترک وسیله ای با فردی مبتلا به زوال عقلی، منتقل شود.
در صورت مشاهده بعضی از علائم زوال عقلی در خود یا عزیزانتان، ملاقات دکتر خانوادگی مهمترین
اقدام بعدی خواهد بود. دکتر شما در مورد نگرانی هایتان با شما صحبت نموده و از شما
سوالاتی برای جمع آوری اطلاعات بیشتر در مورد حافظه، توانائی در منطق و هر گونه مشکلات
احتمالی در قوه سخن گوئی یا انجام اعمال روزمره خواهد پرسید. این اطلاعات به دکتر شما
در تشخیص بیماری و عامل ایجاد این علائم در شما یا عزیزانتان، کمک خواهد کرد. بعضی از
عوامل ایجاد زوال عقلی را می توان بخوبی با درمان کنترل نمود. مانند:
• افسردگی
• تاثیرات سوء ناشی از تداخل داروهای مصرفی
• چرک
• بیماری های تیروئید یا قلب
• وابستگی به مشروبات الکلی
• تغذیه نامناسب: نداشتن غذا یا آشامیدنی کافی
شناسائی عوامل این عوارض در اسرع وقت بسیار مهم می باشد زیرا این امر به معنی اجرای
صحیح مراقبت، درمان و پشتیبانی بوده و به شما زمان کافی برای برنامه ریزی برای آینده می دهد.
تفاوت زوال عقلی و بیماری آلزهایمر (آلزایمر) چیست؟
بیماری آلزهایمر نوعی زوال عقلی می باشد. از میان انواع مختلف بیماری های زوال عقلی، آلزهایمر
رایج ترین و شناخته شده ترین آنهاست. در حدود ۶٠ ٪ تا ٧٠ ٪ از مبتلایان به زوال عقلی، بتنهایی
آلزهایمر داشته u1740 یا دارای ترکیب آن با انواع دیگر زوال عقلی مانند زوال عقلی عروقی (سکته مغزی کوچک)
می باشند. انواع دیگر زوال عقلی با شیوع کمتر که ممکن است به گوش شما خورده،Lewy Body Dementia
باشند عبارتند از: زوال عقلی لوی بادی بیماری پارکینسون و بیماری،Pick’s Disease بیماری پیکس Creutzfeldt-Jakob Disease کروتزفلدت-جی کاب
آیا زوال عقلی قابل درمان است؟
در حال حاضر درمانی برای زوال عقلی موجود نمی باشد. با این وجود داروهایی موجودند که می توانند
حال شما را بهتر کرده یا توسعه بیماری را در بعضی از افراد برای مدتی، اگرچه نه برای همیشه، کندتر
کنند. انواع داروهای دیگر می توانند در کنترل کردن اضطراب، افسردگی و مشکلات رفتاری کمک کنند. انواع
دیگر داروهای جدید در حال ایجاد هستند. قبل از گرفتن هر گونه تصمیم در مورد نوع درمان، مشورت با دکترتان
در مورد انتظاراتتان از درمان و خطرات و منافع احتمالی انواع درمان های مختلف، بسیار مهم می باشد.
پرستاران شخصی می توانند علائم و وضعیت عمومی و سلامتی را زیر نظر داشته و باید در تصمیم گیری
برای برنامه ریزی نوع درمان شرکت داده شوند.
جلوگیری از زوال عقلی
در حال حاضر هیچ مدرک علمی دال بر وجود راه جلوگیری از زوال عقلی وجود ندارد. با این وجود راه های
بسیاری هستند که شما می توانید انجام دهید تا حافظه خود را قوی نگاه داشته و توانائی انجام اعمال
روزمره را تقویت کرده و مستقل بمانید.
١. بیماری های مرتبط را به نحو صحیح کنترل کردن: اگر فشار خون بالا داشته، بیماری قند یا عوامل خطرآفرین
دیگری برای بیماری های عروقی دارید، مطمئناً به تجویزات پزشکی عمل کنید.
٢. از مصرف مشروبات الکلی یا مواد مخدر خود داری نمائید.
٣. ذهن خود را مشغول نگاه دارید: جدول کلمات حل کنید، روزنامه بخوانید، موسیقی بنوازید.
۴. فعالیت بدنی داشته باشید: راه پیمائی کنید، به کلاس رقص بروید، در سالن ورزشی عضو شوید، شنا و دوچرخه سواری کنید.
۵. رژیم غذائی صحیح داشته باشید: غذای سالم، مغذی با ویتامین کافی میل کنید.
زندگی با زوال عقلی
شخص مبتلا به زوال عقلی می تواند تا مدت زیادی بعد از ایجاد علائم اولیه بیماری، زندگی کند. بیشتر افراد
دارای زوال عقلی بعد از تشخیص بیماری سالمند به زندگی در خانه خود با کمک افراد خانواده، دوستان و پرستاران ادامه می دهند.
فعال ماندن و ادامه ارتباط با خانواده، دوستان و علاقه مندی های خود برای سلامت u1608 و رفاه شخص مبتلا
اهمیت دارند. با پیشرفت بیماری، پرستاری در خانه می تواند بیش از اندازه مشکل شود و شخص مبتلا احتمالاً
نیازمند انتقال به یک مرکز مراقبتی بلند مدت خواهد بود. این تصمیم باید بصورت مشترک توسط پرستاران شخصی
و دکتر خانواده گرفته شود.
شما احتمالاً سوالاتی در مورد اینکه برای شما چه اتفاقی در شرف وقوع بوده دارید و ممکن است که نگران
آینده باشید. این سوالات شامل موارد زیر هستند:
١. آیا خانواده من موقعیت مرا درک خواهند کرد؟
٢. آیا باید از رانندگی خود داری نمایم؟
٣. آیا دارای وصیت نامه می باشم؟
۴. آیا وضعیت مالی من مرتب می باشد؟
با دکتر خانواده خود صحبت کنید. یادگیری در مورد زوال عقلی به افراد خانواده و پرستاران شخصی در هماهنگی
با تغییرات ناشی از آن کمک خواهد کرد. برای ارزیابی راه های موجود و پرسیدن سوالاتی که خود دارید،
با دکترتان قراری بگذارید.
بسیاری از افراد برای آینده برنامه های مالی بوجود خواهند آورد. برای مثال، دادن وکالت، ولی مهم است
که اینک برای نیازهای پزشکی خود در آینده برنامه ریزی کنید.
شما می توانید کسی را برای گرفتن تصمیمات پزشکی به جای خود با نوشتن توافق نامه ای انتخاب کنید.
شخص منتخب شما قانوناً می تواند به نیابت شما تصمیمات لازم پزشک را اتخاذ نماید. مهم است که این
تصمیمات را با دکتر خود در میان بگذارید تا وی بداند که چه تصمیماتی گرفته شده و شما شخصی را برای
تصمیم گیری به جای خود انتخاب نموده اید.
برای خانواده های افرادی که اخیراً مبتلا به زوال عقلی گشته اند
١. تا آنجا که می توانید بیاموزید.
٢. بیاد داشته باشید این بیماری سالمند بر توانائی های شخص مبتلا تاثیر گذار است.
٣. نگذارید شخص مبتلا از جلوی چشم شما دور شود.
۴. بدنبال راه های درمان بگردید.
۵. بیاد داشته باشید که در حال تجربه کردن حالات روحی مختلف می باشید.
۶. برای آینده برنامه ریزی کنید.
٧. بیاد داشته باشید که پرستاری آسان نخواهد بود.
٨. از دیگران کمک بخواهید.
٩. شبکه کمک بوجود بیاورید.
١٠ . بدانید که جامعه آلزهایمر برای کمک به افرادی که به انواع مختلف زوال عقلی مبتلا هستند و پرستارنشان، آماده می باشد.
هر فرد ارزشها، باورها و فرهنگ خاص خودش را دارد و این نکته ای است که
در ارتباط با سالمندان نباید فراموش کرد. عقاید و ارزش های سالمندان امروز،
در جامعه ای کاملاً متفاوت با جامعهی کنونی شکل گرفته است.
آنها حوادث تاریخی و شرایط اقتصادی – اجتماعی دشواری را پشت سر گذاشته اند.
درک آنچه بر سالمند کنونی گذشته است برای شما ممکن است سخت باشد و
تنها یک ارتباط خوب می تواند این شکاف نسلی را هموار سازد.
اولین قدم برای برقراری ارتباط با سالمندان این است که سالمندان را بشناسید و
این شناخت با مطلع شدن از خواسته هایشان بهتر شکل میگیرد. برای شناخت
سالمند باید از آنان سؤال کنید تا بتوانید نگرانی های آنها را بهتر بفهمید وکمک بهتری
به ایشان عرضه کنید.
به یاد داشته باشیم در برابر پاسخ سالمند صبور باشیم و وقت بیشتری صرف کنیم و
اگر سالمند در حال صحبت کردن است، به او فرصت دهید تا حرفش را تمام کند و جملهی
او را خودمان کامل نکنیم و در نهایت یه میدانم به آن بچسبانیم.
لازم است حین گفت و گو با سالمندان، به گفته های آنان ارزش و احترام بگذارید. به
صحبت های آنان خوب و دقیق گوش بدهید. گوش دادن فعالانه چیزی بیش از شنیدن
ساده است و در واقع همدلی با سالمند است. همدلی با سالمند یعنی خودمان را جای
فرد سالمند بگذاریم و بفهمیم که او در موقعیت های مختلف چه فکر یا احساسی دارد.
سالمندان به شدت پذیرای ارتباطات غیر کلامی شما مانند لبخند زدن، تکان دادن سر
برای تأیید، نگاه کردن، ارتباط چشمی، گرفتن دست، تعارف با دست و … هستند. بنابراین
با یک اخموتخم ساده سبب رنجیده شدن آنها میوید و با یک لبخند ساده میتوانید اشتیاق
خود برای برقراری رابطه با آنها را نشان داده و به آنها روحیه دهید.
در میان گذاشتن روزمرگیهایتان با او
حرف زدن با سالمندان و گفتن نظرات و عقاید، مسائل روزمرهتان و همچنین درمیان گذاشتن
احساس و عواطفتان با آنها، بیانگر ارزشی که برای آنها و نظرشان قائل میشوید است.
به لحن و تن صدایتان توجه کنید
یک سالمند به لحن و تن صدای شما هنگام گفتگو با اوبسیار توجه دارد. پس سعی کنید با
لحنی آرام، شمرده و با احترام با او صحبت کنید و از افعال جمع و غیر دستوری استفاده کنید.
حتی اگر سالمندی ناشنوا باشد هیچ گاه نباید برای صحبت کردن با او صدایتان را بلند کنید یا
فریاد بزنید. برای اینکه او حرف های ما را بشنود، با صدای معمولی و نزدیک گوشی که شنوایی
بهتری دارد وبا اشاره صحبت کنید.
ارتباط تماسی با سالمند برقرار کنید
نحوهی ارتباط برقرار کردن با سالمند
یکی از ابتدایی ترین و خصوصی ترین شکل برقراری ارتباط با سالمند لمس کردن است
بسیاری از سالمندان محرومیت لمسی دارند. در برقراری ارتباط با سالمندان سه نوع ارتباط لمسی وجود دارد:
– تماس عاطفی: لمس محبتآمیز یکی از نیازهای انسانی است. مانند وقتی که پدر بزرگ
یا مادر بزرگ را در آغوش میگیرید و آنها را میبوسید. محبت، تفاهم، اعتماد، امید و علاقه را
میتوان با نگه داشتن دستی لرزان در دستی قوی به دیگری منتقل کرد.
– تماس حمایتی: برای کمک به سالمند به کار میرود. مانند وقتی که به سالمند برای
بلند شدن از زمین کمک میکنید.
– تماسس کنشی: به منظور ادب و احترام به کار میرود. مانند دست زدن به پشت
سالمند و تعارف و تقدم برای عبور
ارتباط برقرار کردن با سالمندان بداخلاق
اگر بداخلاقی سالمندان عارضه پیری باشد مثلا در اثر بیماری های این دوران یا معلول احساس
بی کفایتی به خاطر از دست دادن کار و همکاران یا به خاطر احساس مزاحمت و سربار بودن
و از این قبیل باشد ،با فراهم آوردن شرایط بهتر و با تلقین مفید بودن و رحمت بودنشان در خانواده
می توانید بدخلقی هایشان را چاره کنید. و آنها را به آرامش، گفتگو و معشرتی دوستانه دعوت کنید.
فرزندت را به من بنما تا بگویم که تو کیستی
فرزندان شما شبانه روز شاهد رفتار شما با سالمندان هستند. آنها هم در شرایط فعلی شما
قرار خواهند گرفت. دوست دارید چه رفتاری با شما داشته باشند؟احتمالا هیچ گاه تاکنون به چنین
چیزهایی فکر نکرده اید. زیرا با میل طبیعی انسان مخالف است. بشر در رویاهای خود همواره چیزهایی
را که مطلوب او هستند در نظر می گیرد و آینده خود را آن طور که دوست دارد مجسم می نماید.
به عبارتی نفس ما، ما را فریب می دهد. البته اگر هم به چنین روزهایی فکر کنیم خودمان را از هر
عیب و نقصی مبرا فرض می کنیم حال آنکه این چنین نیست. پس واقع بینانه وقتی به سالمندان
می نگرید خودتان را جای آنها در نظر بگیرید و با رحم کردن در حق ایشان به خودتان لطف کنید.
تفریح اختصاص دهند قطعا سلامت روانی و جسمی شان تضمین خواهد شد.داشتن
تغذیه مناسب، سطح بهداشتی – درمانی کافی، داشتن مکان زندگی راحت و آسوده،
امکانات مالی کافی و … موارد مهمی در زندگی سالمندان هستند که باعث ارتقای
سطح روانی و جسمی و در نهایت شادی و سرزندگی آنها می شوند اما بخش مهمی
از رازهای شادی و سلامت سالمندان به تفریح آنها مرتبط است که معمولا کمتر به آن
توجه می شود چون اغلب ما فکر می کنیم آنها بیشتر به استراحت و محیط آرام نیاز دارند.
در حالی که سالمندان وقت آزاد زیادی دارند و اگر بتوانند بخشی از زمان خود را به تفریح
اختصاص دهند قطعا سلامت روانی و جسمی شان تضمین خواهد شد. تفریحات در نظر
دیگری خسته کننده و حتی مضر باشد یا اگر به سالمندی که بیماری ریوی یا آرتروز
شدید دارد توصیه کنیم هر روز پیاده روی کند، در واقع نه فقط موجب آزار او شده ایم
بلکه ممکن است سلامت جسمی او را هم به خطر اندازیم. بنابراین برای انتخاب نوع
علایق و دلبستگی های او را نمایان می کند. مثلا برای فردی که در یک خانواده مذهبی
رشد کرده شاید حضور در مراسم قرآن خوانی یا مراسم مذهبی بسیار نشاط بخش
باشد. چنین سالمندانی علاقه زیادی هم به سفرهای زیارتی دارند؛ بنابراین باید شرایطی
به وجود آید تا با تورهای مسافرتی ارزان قیمت به سفر بروند.
تفریح های مذهبی برای افرادی که در اروپا زندگی می کنند یا سطح اعتقادی مذهبی
قوی ندارند، مناسب نیست. برای این افراد به رفتن به مناطق تاریخی، طبیعت گردی،
حضور در مجامع ادبی و گوش دادن به موسیقی های مورد علاقه به جای حضور در مراکز
مذهبی خیلی مفرح تر است.
۲- در نظر گرفتن شرایط تحصیلی
جامعه سالمندان ما به سمتی می رود که تعداد سالمندان تحصیلکرده بیشتر شده است.
برای فردی که تحصیلاتی در زمینه خاص و علاقه به مطالعه دارد، به احتمال زیاد کتاب
گزینه مناسبی برای اوقات فراغت است. این افراد می توانند در مراسم ادبی و شعر
خوانی حضور یابند.
در گوشه و کنار شهر و در کتابخانه ها و محافل ادبی گاهی سالمندان می توانند
همتایان خود را بیابند و بدین وسیله دوستان جدیدی هم پیدا کنند. جدول حل کردن،
بازی شطرنج و بازی های دیگر فکری نیز برای افراد تحصیلکرده تفریح های خوبی است.
۳- در نظر گرفتن مکان تفریحی
در کشورهای پیشرفته دنیا مراکز تفریحی برای سالمندان در محله های مختلف
وجود دارد و با توجه به شرایط جسمانی سالمند نزدیکترین آنها انتخاب می شود و
سالمند در ساعات و روزهایی از هفته در آنجا حضور می یابد. در کشور ما نیز چند
مرکز وجود دارد و تلاش شده مراکز بیشتری دایر شود ولی تعداد این مراکز بسیار
اندک است و نمی تواند جمعیت رو به رشد سالمندی کشور ما را پوشش دهد.
ورزش برای سالمندان باعث تندرستی و سلامت جسم و روح می شود
۴- در نظر گرفتن شرایط اقتصادی
تفریحی که برای هر سالمندی توصیه می شود به شرایط اقتصادی او نیز بستگی دارد.
سالمندی دوره ای است که کمتر کسی شاغل است. اغلب سالمندان بازنشسته اند
و در بازنشستگی هم درآمد کاهش می یابد.
از یک سو، سطح هزینه ها به دلیل ناتوانی های ناشی از بیماری و هزینه های درمانی
بالا می رود و از سوی دیگر، ساختار جامعه ما طوری است که والدین همچنان نقش
حمایتگری خود را هنگام ازدواج فرزندان و بعد از ورود عروس و داماد و نوه ها به زندگی
ایفا می کنند و این کار نیز مخارج آنها را چند برابر می کند.
در یک نظرسنجی از سالمندان پرسیده شد برای چه به مراکز ورزشی یا مراکز تفریحی
مراجعه نمی کنند؟ بسیاری از آنها دلیل اصلی حضور نیافتن در چنین مراکزی را نبود امکانات
مالی عنوان کردند. بنابراین بهتر است تفریحی برای سالمند در نظر گرفته شود که
متناسب با شرایط اقتصادی او باشد یا هزینه ها را به حداقل برسانند.
۵- در نظر گرفتن هنر و حرفه سالمندان
بعضی از سالمندان هنر خاصی دارند، مثلا کار دستی بلد هستند. باید مراکزی تاسیس
شود که سالمندان بتوانند کارهای دستی خود را به این مراکز ارائه دهند. حتی سالمندانی
هستند که به کشاورزی علاقه زیادی دارند. برای این گروه باید پارک هایی را در نظر
گرفت و باغبانی و کاشت گل و گیاه را برعهده سالمندان علاقمند به این کار گذاشت.
البته در مرکز کهریزک مناطقی وجود دارد که سالمندان می توانند در آن به کاشت گل
و گیاه بپردازند ولی هنوز برنامه گسترده و جامعی در نقاط دیگر تهران و شهرستان ها
دیده نمی شود. حتی در مرکز کهریزک نگهداری از حیوانات دست آموزی را شروع کرده اند
ولی این کار باید در هر پارکی انجام شود و هر سالمندی یک حیوان دست آموز داشته
باشد و از آن مراقبت کند.
سالمندان روستایی به طور خودکار و به دلیل دسترسی راحت به طبیعت و حیوان،
این کار را انجام می دهند. نگهداری از حیوانات نقش درمانی هم ایفا می کند. ثابت شده
سالمندان مبتلا به آلزایمر (آلزایمر خفیف) با نگهداری از حیوانات آرامش بیشتری پیدا می کنند.
۶- در نظر گرفتن فعالیت فیزیکی
ورزش برای سالمندان باعث تندرستی و سلامت جسم و روح می شود؛ بنابراین
اختصاص دادن مکان هایی برای ورزش سالمندان جزو ضروریات است. بعضی از مراکز
ورزشی استانداردهای لازم را ندارند و ممکن است سلامت سالمند را به خطر اندازند.
مثلا کفپوش مناسبی نداشته باشند و باعث لیز خوردن سالمند و زمین خوردنش شوند.
در کشورهای توسعه یافته که تقریبا ۲۵ درصد از جمعیت آنها سالمند هستند توجه
بیشتری به این طیف سنی شده است و در هر محله ای باشگاه های استانداردی
وجود دارد که سالمندان همان محله می توانند در آنجا حضور یابند.
بهترین ورزش برای این گروه سنی ورزش های مقاومتی و هوازی است. توصیه
می شود اگر سالمند مشکل خاصی ندارد هفته ای ۱۵۰ دقیقه برنامه فعالیتی را
داشته باشد. ورزش های آرام مانند تایچی و یوگا نیز برای این طیف سنی مفید است.
البته این ورزش ها هزینه بر هستند و دولت باید تمهیداتی را برای رفاه بیشتر سالمندان
و استفاده از وسایل تفریحی بیندیشد و کارت های ویژه و تخفیف هایی را برای آنها در نظر بگیرد.
۷- در نظر گرفتن تجربیات سالمندان و استفاده بهینه از آن
در کشورهای شمال اروپا از تجربه های نسل قدیم استفاده بهینه می شود. آنها از
سالمندان در مهد کودک ها و مدارس ابتدایی دعوت می کنند تا برای آنها از تجربه و
اتفاق های گذشته تعریف کنند. این کار هم حس خوبی به سالمندان می دهد و هم
بدین وسیله گسست بین نسلی از بین می رود و ۲ نسل قدیم و جدید به هم پیوند
می خورند و کنار هم قرار می گیرند.
بسیار اهمیت دارد و لازم است تا کودکان در تمام لحظات تحت کنترل باشند. به علاوه،
کودکان تنها می توانند نیم ساعت در روز را با سایت های متناسب سن خود سپری کنند.
اما برای کودکان بالای هفت سال، شرایط فعالیت های اینترنتی کاملا تغییر می کند.
متاسفانه در حال حاضر کودکان حتی در سن ۸، ۹ سالگی در اینستاگرام صفحههای
شخصی راهاندازی میکنند که این موضوع میتواند آسیب بسیاری به کودکان وارد کند
چراکه ممکن است کودکان و نوجوانان به خاطر کنجکاویهای متعدد، وارد فضاهایی
شوند و یا با افرادی معاشرت کنند که صدمات جبران ناپذیری به آنها و یا خانوادهشان
وارد کند
اگر از ابتدای دوران تولد کودک، رابطه و صمیمیت بیشتری میان والدین و فرزند ایجاد
شود این موضوع میتواند ساختار مناسب دفاعی بسیار خوبی ایجاد کند تا کودک از
هرگونه سوءاستفاده و آسیبی دور باشد. صمیمیت در رابطه والدین و فرزند کمک میکند
تا کودک برای ورود به هر فضایی آنها را آگاه کند، با آنها مشورت کند و در هر شرایطی
نظر آنها را جویا شود. از طرفی دیگر، والدین میتوانند براساس این صمیمیت شرایطی
فراهم کنند که امکان حضور مداوم کودک در فضای مجازی تعدیل یابد.
با شروع ۳ سالگی، برخی از کودکان را می توان از مزایای -مقداری جزئی- استقلال در
فضای وب بهره مند کرد از این رو آنها می توانند به کاوش و تجربه های جدید دست یابند
و حتی اشتباهات مختص به خود را مرتکب شوند.
البته این به مفهوم آزادی کامل کودکان در فضای اینترنت نخواهد بود. بهترین کار آن است
که والدین وب سایت های مناسب برای بازدید آنها را انتخاب کرده و خروج از وب سایت ها
نیز بر عهده فرزندان نباشد. البته وقتی فرزندانتان در سایت های ایمن شناخته شده هستند،
لازم نیست که تمام مدت بالای سر آنها ایستاده و یا کنارشان بنشینید.
۴ تا ۷ سال:
در این محدوده سنی، کودکان شناسایی های جدید خود را در فضای مجازی آغاز می کنند،
اما همچنان حفظ رابطه نزدیک والدین و فرزندان در فضای اینترنت بسیار مهم است. زمانی که فرزند
شما در محدوده سنی مذکور قرار دارد، باید دسترسی او به اینترنت را تنها به سایت هایی که از قبل
مشاهده کرده اید و نسبت به محتوای مفید آن اشراف دارید، محدود نمائید.
بسیار مهم است که کودکان شما دراین محدوده سنی تجربه های مثبتی را از سایت هایی که با آن
سرو کار دارند، کسب کنند. این به مفهوم هر چه دور نگه داشتن کودکان از سایت های خطرناک نیست،
بلکه اطمینان حاصل کردن از آن است که سایت های مورد بازدید، فرزندانمان را به سمت تخریب فکری سوق نمی دهد.
۷ تا ۱۰ سال:
در این محدوده سنی، کودکان با نگاهی فراخانوادگی بدنبال کسب موجودیت اجتماعی و اطلاعات
بیشتر هستند. این زمانی است که فشار همسالان آغاز و تبدیل به یک مساله پیچیده برای بسیاری
از بچه ها می شود. به اعتقاد “ریچارد تافت” (روانشناس)، فرزندان -در محدوده ۷تا۱۰ سال- در جستجوی
استقلال بیشتر از والدین خود هستند.
در طول این سالها، باید مقداری هم به تقویت استقلال کودکان توجه داشت، اما بازهم تکرار می کنیم
که این به مفهوم کنار نشستن والدین نیست. همانطور که فرزندانِ خود را به تنهایی- در این محدوده
سنی- برای تماشای فیلم روانه نمی کنید، بسیار مهم است که در فضای مجازی نیز با آنها همراه باشید.
علاوه بر این، استفاده از نرم افزارهای فیلترینگ و محدود کردن کودکان به سایت های جستجو شده
از طریق موتورهای جستجو ایمن(برای کودکان) نیز باید مدنظر باشد.
۱۰ تا ۱۲ سال:
طی این دوره پیش از نوجوانی، بسیاری از بچه ها در جستجوی استقلال بیشتر هستند. حتی اگر
حس استقلال طلبی برجسته هم نشود، در این زمان استفاده از اینترنت برای انجام تکالیف مدرسه،
کشف منابع جدید برای سرگرمی، ورزش و سایر جذابیت ها آغاز می شود. رده سنی ۱۰ تا ۱۲
سال همچنین زمانی است که والدین نه تنها باید نگران نوع فعالیت های فرزندان خود در فضای
آنلاین باشند بلکه زمان و میزان کار با اینترنت نیز اهمیت می یابد.
در واقع وظیفه شما(والدین) این است که آنها را در مدیریت استقلال خود همیاری کنید. محدودیت هایی
را در کیفیت و زمان آنلاین بودن فرزندان اعمال کنید و مطمئن شوید که آنها در فعالیت های دیگر ماننند
ورزش، موزیک و کتابخوانی مشارکت دارند.
صمیمیت در رابطه والدین و فرزند کمک میکند تا کودک برای ورود به هر فضایی آنها را آگاه کند
۱۲ تا ۱۴ سال:
– در این گروه سنی، بچه ها بسیار اجتماعی می شوند و تمایل زیادی به گفتگوهای آنلاین(چت)
دارند. با تکرار قوانینی مربوط به حفظ حریم خصوصی برای فرزندانتان، مطمئن شوید که آنها اطلاعات
شخصی خود را منتشر نکرده و بدون هماهنگی شما با مخاطبان آنلاین خود(در اتاق های گفتگو)
قرار ملاقات نخواهند گذاشت.
همچنین تاکید بسیاری بر عدم تبادل عکس با افراد ناشناس در فضای اینترنت داشته باشید. در سن
۱۲ تا ۱۴ سال باید درک روشنی از این حقیقت وجود داشته باشد که افراد ناشناس در فضای اینترنت
ممکن است تا واقعیت فاصله زیادی داشته باشند.
– محدوده سنی ۱۲ تا ۱۴ سال، دورانی است که کودکان نسبت به مسائل جنسی علاقه نشان
می دهند. این کاملا برای آنها طبیعی است که در رابطه با جنس مخالف (و حتی همجنسان خود)
کنجکاو شوند و عجیب نیست اگر که بخواهند به تصاویر و موضوعات جنسی دسترسی داشته باشند.
طی این دوره اکتشافی اولیه، برای بچه ها بسیار مهم است که بدانند والدین آنها در اطرافشان هستند
و از فعالیت های آنها آگاهی دارند. لازم نیست که تمام مدت در اتاقی باشید که فرزندانتان مشغول به وبگردی
هستند اما آنها باید بدانند که والدین و سایر اعضا خانواده در هر زمان به اتاق مذکور درسترسی دارند و
می توانند در رابطه با فعالیت های آنلاین آنها پرسش هایی را مطرح کنند.
– اکثر کودکان در این سن به دانلود نرم افزار بازی از اینترنت و استفاده از آن بصورت آنلاین و یا آفلاین
علاقه مند می شوند. برخی از این بازی ها ممکن است دارای محتوایی نامناسب از منظر والدین باشند،
از این رو باید بدانید که فرزندتان با رایانه خود چه فعالیت هایی را انجام می دهد، حتی در مواقعی که به
فضای مجازی متصل نیستند. نرم افزارهای مانیتورینگ در این زمینه مفید هستند.
– محدوده سنی ۱۲ تا ۱۴ سال، دوره ای است که اکثر والدین آن را به عنوان زمانی مناسب برای
صحبت در رابطه با مسائل جنسی-با فرزندان خود- انتخاب می کنند. مطمئنا ایده خوبی خواهد بود اگر
به “واکنش” های خود در برابر کشف ناگهانی مشاهدات نامناسب فرزندتان در اینترنت هم کمی فکر کنید.
– شما می توانید از فیلترینگ و مانیتورینگ فعالیت های اینترنتی فرزندان خود در این رده سنی استفاده
کنید، اما ممکن است با مقاومت های نیز مواجه شوید. نکته مهم آن است که با فرزندان خود صادق
باشید و آنها درک روشنی از نوع و علت اقدامات پیشگیرانه شما داشته باشند. برای مثال، اگر از نرم
افزار فیلترینگ استفاده می کنید، باید فرزندتان را در جریان دلایل اقدام خود در راستای پیشگیری از
مواجه وی با محتوای نامناسب قرار دهید. همانطور که مانع حضور فرزند خود در برخی مکان ها -در
دنیای واقعی -می شوید، از امتیاز سرپرستی خود بهره برده و مانع دستیابی فرزندانتان به مکان هایی
مشخص و البته نامناسب در فضای مجازی شوید.
۱۴ تا ۱۷ سال:
این دوره سنی یکی از هیجان انگیزترین و پرچالش ترین دوره ها در زندگی فرزندان و حتی والدین
به شمار می رود. نوجوان شما بلوغ جسمی، احساسی و فکری را آغاز می کند و مشتاق است
تا استقلال هر چه بیشتر از والدین را تجربه کند. برخی از والدین این استقلال طلبی را به عنوان
زمانی برای رها کردن فرزندان خود تلقی می کنند اما تغییرات رفتاری فرزندان در این دوره به
مفهوم ترک وظایف سرپرستی از جانب والدین نیست. در این رده سنی، فرزندان در دوره ای
مهم و پیچیده از دوران زندگی خود قرار دارند و استقلال وهدایت را به همراه هم باید تجربه کنند.
در این دوره سنی، نوجوانان مستعد حضور در فعالیت های مخاطره آمیز آنلاین و آفلاین هستند.
با آنکه احتمال سو استفاده از یک نوجوان در اتاق های گفتگو(چت روم) بوسیله اشخاصی که با
آنها ارتباط برقرار می کند، بسیار کمتر از سایر گروههای سنی (قبلی) است اما این امکان وجود
دارد که نوجوان شما، اشخاصی را در فضای آنلاین ملاقات کند و از این مللاقات احساس خوبی
داشته باشد و در نهایت این رابطه را وارد دنیای حقیقی کند. نوجوانان باید بدانند هر کسی را
که در فضای مجازی ملاقات می کنند لزوما همانطور که خود را معرفی می کند، نیست و این
نکته ای بسیار مهم است.
همانطور که اشاره شده بزرگترین خطر را می توان ملاقات دوستان فضای مجازی در دنیای واقعی
درنظر گرفت. اما در هر صورت اگر نوجوان شما با دوستی از فضای مجازی در دنیای واقعی ملاقات
کرد باید توجه داشت که این ملاقات در یک مکان عمومی برگزار شود.
والدین همواره توجه کنند که خودشان در دوران نوجوانی چه تمایلات و علاقه هایی داشته اند
تا بدین وسیله انتظاراتی معقول در رابطه با فرزندان داشته و از واکنش بیش از اندازه در هنگام
خطاها به دور باشند.
– توسعه اساسی فعالیت های اینرتنتی در این رده سنی مربوط به زمانی است که بچه ها استقلال
و حریم خصوصی می خواهند. آنها هویت های مختلف را تجربه کرده و مرزهای گذشته را به چالش می کشند.
– مهارت های تفکر و اخلاق گرایی فرزند خود را در محدوده نگرانی های پیشگیرانه، احساسات
و نیازهای دیگران پروش دهید.
– به فرزندانتان کمک کنید تا مفاهیمی چون دانلود غیرقانونی و عواقب چنین اشتباهاتی را برای
خود و دیگران بیاموزند
– “اعتماد” در اینجا مساله ای بسیار مهم است. پس از آنکه به فرزندان خود آموزش های لازم در
رابطه با مبدل شدن به یک “شهروند دیجیتال مسئول” را ارائه کردید، به نیاز فرزند خود برای برخورداری
از حریم خصوصی احترام بگذارید.
– داشتن رفتاری فراتر از حد انتظار و محدودیت هایی بیش از استاندارها موجب از میان رفتن
فضای اعتماد میان شما و فرزندانتان خواهد شد.
تعیین حداقل سن مجاز برای ورود به شبکه های اجتماعی در اروپا
سن مجاز کودکان برای ورود به شبکه های اجتماعی ۱۶ سال تعیین شد ،حداقل سن مجاز کودکان برای حضور
در شبکههای اجتماعی از ۱۳ سال به ۱۶ سال در اواخر سال ۲۰۱۵ ، نشان دهنده وجود نگرانی هایی
در سایر کشورها در مورد استفاده کودکان از شبکه های اجتماعی است. علاوه بر این، طی یک نظرسنجی
که در ژوئن ۲۰۱۴ در اسپانیا انجام شد، نشان داده شد که درصد قابل توجهی از والدین، از حضور
کودکان ۱۰ تا ۱۷ ساله خود در شبکه های اجتماعی و قرار دادن اطلاعات شخصی در دسترس عموم،
جلوگیری به عمل آورده و یا فعالیت های کودکان توسط والدین نظارت می شود.
برای خون گیری و یا تزریق خون لازم است که هویت بیمار تایید گردد .
زیرا در صورت تزریق اشتباهی خون به فرد دیگر ، به دلیل تفاوت گروه های
خونی می تواند موجب از دست رفتن جان بیمار گردد .
درخواست تکمیل شده خون انجام گیرد.
• چنانچه بیمار غیر هوشیار است(یا موارد اورژانس) باید طبق دستورالعملهای
داخلی درهربیمارستان شناسایی این بیماران تعریف شده باشد.
(به عنوان مثال می توان از یک نام مستعار و شماره پرونده بیمار جهت شناسایی استفاده نمود.)
۲- تهیه نمونه خون قبل از تزریق خون
• در زمان خونگیری چنانچه بیمار در حال دریافت مایعات تزریقی از یک
دست است، به منظور اجتناب از ترکیب نمونه با مایعات تزریقی بهتر است
از بازوی دیگر بیمار استفاده کرد و یا درصورت لزوم از پائین تر از محل تزریق،
نمونه را تهیه نمود.
در صورتی که مجبور هستید از محل تزریق یا نمونه را از رگی که سرم در
حال تزریق است تهیه کنید ۵ تا ۱۰ میلی لیتر خون دریافتی اولیه را دور ریخته
و نمونه جدید را جهت انجام آزمایش جمع آوری کنید
• نمونه خون همولیز حتی الامکان باید با نمونه صحیح جایگزین شود.
• نمونه قبل از تزریق نباید بیش از سه روز قبل از تزریق جمع آوری شوند
مگر مشخص باشد بیمار حامله نبوده و یا درخلال ۳ ماه قبل تزریق خون
نداشته است.
• (از برچسب زدن قبلی لوله های چند بیمار (به عنوان مثال در ایستگاه پرستاری)
و سپس اقدام به نمونه گیری از بیماران شدیدا پرهیز گردد.)
۳- مواردی که باید حتما روی برچسب قید گردند :
• نام، نام خانوادگی بیمار
• تاریخ تولد
• شماره پرونده
سایر موارد :
• تاریخ وساعت خونگیری
• نام یا نام مخفف فردی که نمونه*گیری کرده است.
• دو مورد آخر را می توان یا روی برگه در خواست آزمایش یا روی برچسب
لوله یادرسیستم کامپیوتری قید گردند
دستورالعمل مراقبت قبل از تزریق خون
۱. انتخاب محل مناسب تزریق در بیمار-آماده بودن بیمارو پرستار جهت تزریق
۲. ست تزریق خون
۳. سر سوزن با سایز مناسب (در بالغین G 22-14) ومعمولا سایز
G 20 -18 استفاده
می شود. دربچه ها(G24-22)
۴. موجود بودن داروهایی از قبیل آنتی هیستامین-اپی نفرین
۵. محلول سدیم کلراید تزریقی
۶. کپسول اکسیژن
۷. دستگاه ساکشن
۸. بررسی شود آیا طبق تجویز پزشک معالج بیمار قبل از تزریق نیاز به
دریافت دارودارد یا خیر
نکته : حداکثر فاصله زمانی بین تحویل گرفتن کیسه خون کامل و
گلبول قرمز از بانک خون تا تزریق ۳۰دقیقه می باشد.
ب- تحویل گرفتن خون و فرآورده توسط بخش
۱. نحوه ارزیابی خون و فرآورده خون
اگرکیسه خون یا فرآورده دارای هر یک از شرایط زیر باشد باید به بانک
خون عودت داده شود.
هر گونه نشت از کیسه
رنگ غیر طبیعی(بنفش –ارغوانی … )
همولیز
وجود لخته
گذشتن از تاریخ انقضاء فرآورده
وجود کدورت
وجود گاز در کیسه (کیسه باد کرده)
برچسب ناسالم
• در صورت وجود هر کدام از موارد بالا پرستار باید از تحویل گرفتن خون
و فرآورده* خودداری کند و با تکمیل قسمت مربوطه در فرم مشخصات
خون ارسالی برای بیمار کیسه را عودت دهد.
۲. نوع فرآورده درخواستی
۳. گروه خون و Rh بیمار و کیسه خون
۴. شماره ویژه واحد اهدایی قید شده برروی کیسه خون با شماره
اهدا قید شده در فرم تحویل خون
ج- تایید هویت بیمار:
قبل از تزریق از خود فرد، نام، نام*خانوادگی، و تاریخ تولد را پرسیده و
مشخصات بیمار را با پرونده و فرم درخواست تکمیل شده خون مقایسه نمائید.
در صورت وجود مچ بند ، مطابقت مچ بند، با اطلاعات فرم درخواست
خون وفرم مشخصات کیسه خون وفرآورده ارسالی از بانک خون
نکات ویژه ای که قبل از تزریق باید رعایت شوند
۱. هیچ نوع دارو نباید به کیسه فرآورده خون و یا ست تزریق خون اضافه گردد،
چه قبل از تزریق و چه در زمان دریافت خون. محلول رینگر نیزبه دلیل داشتن
کلسیم که می تواند با سیترات موجود در کیسه خون ایجاد لخته کند نباید داده شود.
محلول های دکستروز نیز باعث لیز گلبول های قرمز می شوند. چنانچه
هرکلوئید یا کریستالوئیدی برای بیمار لازم باشد باید ازیک رگ (IV Line) جداگانه
تزریق گردد (نرمال سالین تنها محلولی است که همراه با فرآورده خونی می*توان تجویز کرد).
۲. تمام فرآورده*های خون باید توسط یک ست تزریق خون که شامل
فیلترها۲۶۰-۱۷۰ میکرونی استاندارد است تزریق شود و تنها یک ست تزریق
خون به هر کیسه وصل گردد. پلاکت ها باید توسط ست مخصوص فرآورده*های
پلاکتی تزریق شوند و در ابتدا لازم است ست با نرمال سالین شستشو شود.
از فیلترهای میکروست هم می*توان برای فیلتر کردن حجم*های کم کنسانتره*های
پلاکتی، کرایو، انعقادی و لیوفیلیزه استفاده کرد. از فیلترهای کاهنده لکوسیت، جهت
جلوگیری از واکنش*های تب زا و آلوایمیونیزه شدن علیه HLA استفاده می شود.
۱. دستور پزشک را به دقت کنترل کنید.
۲. قبل از آغاز تزریق خون علائم حیاتی بیمار را کنترل کنید.
۳. در مورد هر گونه واکنش قبلی نسبت به تزریق خون از بیمار سؤال کنید.
۴. فرم رضایتنامه تزریق خون توسط بیمار یا همراه امضاء شود.
۵. برگ درخواست خون را با برچسب کیسه خون مطابقت داده و نام بیمار ،
شماره کیسه خون ، نوع گروه خونی و ارهاش و تاریخ انقضای خون را کنترل نمایید .
کنترل مواردمذکور توسط مسئول آزمایشگاه ، پرستار مسئول بیمار و یک نفر پرستار
دیگر صورت گرفته و لازم است فرم مخصوص تزریق خون توسط هر دو پرستار امضاء شود.
۶. خون را از نظر وجود لخته مشاهده کنید ، در صورت وجود لخته ، خون
را به بانک خون بازگردانید.
۷. خون باید در یخچال در دمای کنترل شده ۴ درجه سانتی گراد نگهداری شده
و حداکثر مدت مجاز نگهداری خون در دمای اتاق قبل از تزریق نیم ساعت می باشد.
همچنین حداکثر ظرف مدت ۲ ساعت باید تزریق انجام شود.
۸. در صورت نیاز به گرم کردن خون از گرمکن مخصوص استفاده شود ، روشهایی
چون استفاده از فن کوئل ، نگهداری در دست و … جایز نیست.
۹. دستهای خود را بشوئید و از دستکش یکبار مصرف استفاده کنید.
۱۰.وسایل لازم را بر بالین بیمار ببرید)ست خون فیلتردار ، فرآورده های خونی ،
رابط Y شکل ، سرم نرمال سالین تزریقی۹ /۰% و سرسوزن با آنژیوکت ۱۸ یا بالاتر و ……)
۸. توضیحات لازم را در مورد پروسیجر به بیمار بدهید.
۱۲.علائم واکنش آلرژیک به خون (خارش ، کهیر ، گرگرفتگی ، تنگی نفس ، تهوع ، تب و … )
را به بیمار آموزش دهید ، تا در صورت بروز شما را مطلع کند.
۱۳.تنها مایع وریدی مجاز جهت تزریق در حین ترانسفوزیون خون ، نرمال سالین ۹/۰% می باشد.
۱۴.در صورت تزریق نرمال سالین همراه با خون بطور همزمان از یک ورید از رابط Y شکل استفاده کنید.
۱۵.ست خون را هواگیری نموده به راه وریدی وصل کنید ، فیلتر محفظه قطره زن داخل خون قرار گیرد.
۱۶.قطرات را تنظیم کنید . ۱۵دقیقه اول قطرات آهسته و ۱۰ الی ۱۵ قطره در دقیقه بوده
در طول این مدت بیمار را کاملاً تحت نظر داشته باشید ، معمولاً اولین علائم حساسیت
در این زمان اتفاق می افتد . در صورت بروز هرگونه واکنش ، جریان خون سریعا
قطع شده و نرمال سالین تزریق شود.
۱۷.در صورت عدم واکنش نسبت به خون ، سرعت تزریق را بتدریج افزایش دهید.
۱۸.وضعیت بیمار را در طول ترانسفوزیون به دفعات کنترل نمایید.
۱۹. بعد از اتمام پروسیجر ، برچسب شماره کیسه خون را به برگه ثبت گزارشات پرستاری الصاق نمائید.
۲۰. بعد از اتمام خون ، مقداری سرم نرمال سالین۹/۰% تزریق و علائم حیاتی را کنترل نمائید.
۲۱. اطلاعات خود را در پرونده بیمار ثبت کنید (زمان شروع و اتمام ، مقدار و نوع فرآورده ،
علائم حیاتی بیمار ، میزان سرم تزریقی و نکات مورد ارزشیابی از قبیل تغییرات علائم حیاتی ،
وضعیت سلامت بیمار ، وجود واکنش های حساسیتی و مداخلات پزشکی و پرستاری در این خصوص)
تکرار مهمترین وظایف پرستاری
۱- تایید هویت بیمار:
الف- قبل از تهیه نمونه خون جهت انجام آزمایشات قبل از تزریق و کارت شناسایی
ب- قبل از تزریق خون وفرآورده
۲- بررسیهای موردنظر در خصوص فرآورده تحویل گرفته شده از بانک خون بیمارستان
۳- بررسی دقیق مشخصات روی برچسب کیسه خون
۴- نگهداری صحیح خون و فرآورده ها تا زمان تزریق
۵- گرم کردن خون در صورت دستور پزشک
کنترل دقیق و شناسایی بیمار قبل از شروع تزریق خون و تطبیق آن با مشخصات
ثبت شده بر روی کیسه خون و فرم های درخواست خون
۶- تزریق صحیح خون
۷-آشنایی با عوارض واقدامات لازم در هنگام بروز عوارض ناشی از تزریق خون